De naam 'van Moorst' duikt voor het eerst op in 1707, maar hierbij gaat het niet om mensen die de naam 'van Moorst' zijn blijven dragen. In deze stamboom is de eerste 'van Moorst' te vinden rond 1760. De naam is pas blijven hangen toen twee kinderen van Aalbert Hannisse deze naam zijn gaan voeren. In de archieven is bij de huwelijksakte van Hannes Aalbertse van Moorst en Gerritje Kok in 1822 officieel de naam 'van Moorst' te vinden. Ook zijn, op dat moment reeds overleden vader, krijgt de toevoeging 'van Moorst'. Bij het huwelijk van Hannes Aalbertse van Moorst bleek ook dat er een verschil was in naamgeving bij de doop en bij de Nationale Militie. Voor de rechtbank is daarom een 'Acte van Blijkbaarheid' opgemaakt waarin het volgende verklaard werd:
"Op heden den twaalfden April des jaars agttienhonderd twee en twintig, des namiddags te uren, compareerden voor ons Jan van Goudoever, vrederegter van het tweede Canton Amersfoort Provincie Utrecht enz. in het St. Pieters-Gasthuis alhier, Hannes Aalbertse van Moorst, boerenknegt wonende in de gemeente Stoutenburg zoon van Aalbert Hannesz Moorst en Grietje Jacobz gedoopt 11 Februari 1792. Hij wil trouwen en daarvoor is een doopacte afgegeven door de schout van Renswoude, waarbij zijne familienaam Van Moorst niet was genoemd en niet overeenkomstig was met het certificaat van de militaire dienstplicht, waarin als familienaam van Moorst wel was genoemd. Er zijn vier getuigen, die verklaren, dat hij dezelfde is als in de doopakte genoemd. De vier getuigen verklaren onder ede, dat de familienaam voorheen zeldzaam of nooit gebruikt wierd".
Het is dus duidelijk dat naam pas in 1811 aangenomen is toen het verplicht werd om een familienaam te voeren.
De familienaam stamt af van de buurtschap Moorst, dat zeker al in 17e eeuw bestond. Deze buurtschap heeft in de loop van de jaren tot diverse gemeentes behoord. Zo werd het tijden lang aangeduid als een buurtschap onder Woudenberg of Scherpenzeel. Tegenwoordig hoort dat gedeelte bij de gemeente Leusden. De buurtschap als zodanig bestaat niet meer, maar je kunt nog wel de Moorsterweg, Klein Moorst en de Moorsterbeek vinden. De buurtschap ligt tegenwoordig in vier gemeentes, namelijk Scherpenzeel, Woudenberg, Leusden en Barneveld. In de buurtschap liggen ook de boerderijen Groot Moorst, Middel Moorst en Klein Moorst die ook al zeker in de 16e eeuw bestonden.
De link tussen de familie en de familienaam die ze zijn gaan voeren, is ook duidelijk te leggen. Als we de doopakten van de kinderen van Hannise Brandse bekijken, dan zien we daar dat de ouders op dat moment wonende waren te Moorst. Dit was niet alleen een verwijzing naar de buurtschap waar ze woonden, maar ook naar de boerderij Groot Moorst waar ze woonachtig waren.
Vanaf halverwege de 15e eeuw woonde de familie in Hamersveld, waar ze werkten als klein keuterboeren. Gezien de hoogte van de belastingen die ze in die tijd moesten betalen, hadden ze weinig grond. Opmerkelijk was het dan ook om te merken dat de familie in het begin van de 18e eeuw ineens in de boerderij Groot Moorst kwam wonen, wat ook voor die tijd een enorme boerderij was. Hoe is dit gegaan?
Op 11 juni 1700 trouwen voor de R.K. parochie in Achterveld Jacob Gerritzen en Mechtelt Henrixen. De akte vermeldt dat in ieder geval Mechtelt woonachtig is op Kallenbroek. In oktober 1700 koopt het pasgetrouwde stel de boerderij Groot Moorst (o.a. het bakhuus op Groot Moorst dat bewoond wordt door Aert Jacobsen met wat vee en koren). Het stel krijgt zes kinderen die allen geboren worden op Moorst. Uit de overlijdensregisters is op te maken dat Jacob, wonende op Moorst, in 1736 overlijdt en dat zijn kinderen voor die tijd ook al zijn overleden op 1 na: Gerebranda Jacobs. Dit is de eerste vrouw van Hannis Brandse! Hannis heeft zich dus in een rijke familie getrouwd, waarbij hij de pachter van Groot Moorst wordt nadat de andere mannen uit die familie zijn overleden!
In de periode tot zijn overlijden in 1760 staat Hannis als pachter genoemd in de verschillende registers. Na zijn overlijden neemt zijn zoon Jacob Hannisse (Hoolhorst) de boerderij over. Het eigendom van de boerderij Groot Moorst is al die tijd in handen geweest van de Heeren van den Dom te Utrecht. Op 15 september 1788 wordt de boerderij verkocht aan Jacob Hannissen Brandse tijdens een openbare verkoop. Veel tijd zal hij er niet van kunnen genieten; in 1792 overlijdt hij, waarna in 1794 zijn zoon Hannes Jacobse de boerderij verkoopt aan Pieter Kok. De boerderij is dan niet langer in handen van de familie. Opmerkelijk is dat de afstammelingen van Jacob Hannisse uiteindelijk niet de familienaam van Moorst zijn gaan voeren, maar dat zij de naam Hoolhorst zijn gaan voeren naar de boerderij waar zijn vrouw vandaan kwam.
De site van het Meertens instituut geeft aan dat de naam 'van Moorst' afstamt van een 15e eeuwse boerderij 'Moershorst'. Deze naam is later verbasterd tot 'Moorst.
De naam is dus eigenlijk in twee delen uiteen te halen: Moer en horst. Vroeger dankten veel boerderijen en buurtschappen hun naam aan de soort grond waar ze zich op 'bevonden'. 'Moer' staat voor drasland, veengrond of veenmoeras. 'Horst' staat voor het oudste akkerland, zo blijkt uit de, door het Meertens instituut genoemde publicatie: "...Horst-ontginningen verwijzen [...] naar het oudste akkerland. Oorspronkelijk werd deze naam gebruikt voor een zandige en beboste hoogte in een natte omgeving. Ten behoeve van de ontginning werd zo'n terrein afgebrand en ontstond later opnieuw bosbegroeiing..."
Bron: De middeleeuwse kampontginningen in de gelderse vallei/Jochem Kroes, In: Bijdragen en Mededelingen Vereniging Gelre 89 (1998), p. 25-49.
